Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa

W sercu Żar, na styku historii i codzienności, wznosi się monumentalny Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa. To nie tylko najważniejsza świątynia miasta, ale także jeden z najcenniejszych zabytków regionu, który przez wieki był świadkiem burzliwych dziejów, przemian religijnych i kulturowych. Spacerując po żarskiej starówce, nie sposób przejść obojętnie obok tej imponującej budowli, która zachwyca zarówno architekturą, jak i bogatą historią. Kościół ten to nie tylko miejsce modlitwy, ale także przestrzeń, w której przenikają się losy dawnych mieszkańców, artystów i zwykłych ludzi, budując wyjątkowy klimat miasta.

Historia kościoła – od średniowiecza po czasy współczesne

Początki kościoła sięgają wczesnego średniowiecza. Pierwsze wzmianki o świątyni w Żarach pochodzą już z 1207 roku, a jej budowę, pierwotnie pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, rozpoczął Ulryk von Dewin na początku XIII wieku. Gotycka rozbudowa trwała etapami przez kolejne stulecia – nowe, okazałe prezbiterium konsekrowano w 1309 roku, a sklepienie nawy głównej ukończono dopiero około 1430 roku. W XV wieku kościół powiększono o kaplice i monumentalny przedsionek, a wieżę podwyższono o część ośmioboczną.

W 1528 roku świątynia przeszła w ręce protestantów i przez ponad cztery wieki była użytkowana przez wspólnotę ewangelicką. W tym czasie wnętrze zostało dostosowane do nowych potrzeb liturgicznych – pojawiły się empory i przebudowano zakrystię. Kościół wielokrotnie ucierpiał w wyniku katastrof i wojen – w 1559 roku runął szczyt wschodniej ściany, a w 1684 roku pożar zniszczył znaczną część budowli. Odbudowa trwała do końca XVII wieku, a kolejne renowacje prowadzono w XIX wieku.

Najtragiczniejszy w dziejach kościoła był rok 1944, kiedy to podczas nalotu bombowego świątynia została poważnie zniszczona. Po wojnie przez długi czas pozostawała w ruinie. Dopiero w latach 70. XX wieku rozpoczęto odbudowę, którą zakończono w 1984 roku. W 1980 roku świątynia otrzymała nowe wezwanie – Najświętszego Serca Pana Jezusa – i stała się kościołem parafialnym nowo erygowanej parafii.

Architektura i wnętrze świątyni

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa dominuje nad wschodnią częścią żarskiej starówki, nieopodal dawnych murów obronnych. Jego bryła zachowała układ przestrzenny i charakterystyczne cechy średniowiecznej architektury. Najstarszym elementem jest podstawa wieży z początku XIV wieku. Sam korpus nawowy, zakrystia i kruchty pochodzą z XV wieku, a całość dopełniają nowożytne aneksy przy prezbiterium.

Fasada świątyni skierowana jest w stronę rynku, choć oddzielona od niego zabudową miejską. Główne wejście zdobi kamienny, bogato profilowany portal z płaskorzeźbioną dekoracją, nad którym widnieje data 1401 – upamiętniająca zakończenie budowy naw. Wnętrze kościoła to przestrzeń trójnawowa, rozdzielona smukłymi, ośmiobocznymi filarami i ostrołukowymi arkadami. Sklepienia gwiaździste nadają wnętrzu lekkości i podkreślają gotycki charakter budowli.

W pomieszczeniu na północ od prezbiterium zachowały się elementy romańskie, a barokowa kaplica Promnitzów z 1672 roku stanowi ciekawy kontrast dla gotyckiego wnętrza. Warto zwrócić uwagę na detale architektoniczne – schodkowe szczyty, przypory, strzeliste okna i blendy, które nadają świątyni niepowtarzalny wygląd. Wnętrze wyposażono w dębowe ławki, konfesjonały, nowy stół ołtarzowy i tabernakulum z miedzianej blachy. Drogę Krzyżową namalował lokalny artysta Stanisław Antosz, a organy koncertowe zaprojektował Feliks Rączkowski.

Znaczenie i życie parafialne

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa przez wieki był centrum życia religijnego i społecznego Żar. Jako główny kościół miejski, zwany farą, opiekowały się nim bractwa cechowe, co do dziś przypominają gmerki cechowe na sklepieniu kruchty zachodniej. Dziś parafia liczy blisko 10 tysięcy wiernych i obejmuje znaczną część miasta oraz okoliczne wsie.

W świątyni regularnie odbywają się msze święte, nabożeństwa, koncerty organowe i wydarzenia kulturalne. Parafia prowadzi także szeroką działalność charytatywną i edukacyjną, angażując lokalną społeczność w liczne inicjatywy. Warto odwiedzić kościół nie tylko podczas uroczystości religijnych, ale także w czasie spaceru po żarskiej starówce, by poczuć atmosferę miejsca, które przez wieki było sercem miasta.

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa znajduje się przy placu Kardynała Stefana Wyszyńskiego 4 w Żarach. Zwiedzanie świątyni jest możliwe poza godzinami nabożeństw. Wstęp jest bezpłatny. Najłatwiej dotrzeć pieszo ze starówki lub komunikacją miejską – przystanki autobusowe znajdują się w pobliżu. Msze święte w niedziele odprawiane są o godzinach: 7:00, 8:30, 10:00, 11:30, 13:00, 18:00 oraz 20:00 (w okresie wakacyjnym). Szczegółowe informacje o godzinach nabożeństw i wydarzeniach można znaleźć na stronie parafii lub uzyskać telefonicznie pod numerem +48 68 363 40 00.

Ciekawostki i detale warte uwagi

Przechadzając się wokół kościoła, warto zwrócić uwagę na zachowane fragmenty dawnych murów miejskich, które niegdyś chroniły miasto przed najeźdźcami. W kruchcie zachodniej można odnaleźć kamienne zworniki z herbami cechów rzemieślniczych – to unikatowe świadectwo dawnej roli kościoła jako centrum życia miejskiego. W barokowej kaplicy Promnitzów spoczywają przedstawiciele jednej z najważniejszych rodzin Żar, a liczne epitafia i płyty nagrobne przypominają o wielowiekowej historii świątyni.

Wnętrze kościoła zachwyca nie tylko architekturą, ale także akustyką – koncerty organowe odbywające się tu regularnie przyciągają miłośników muzyki z całego regionu. Organy, zaprojektowane z myślą o muzyce koncertowej, są jednym z najciekawszych instrumentów tego typu w okolicy.

Podsumowanie

Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa w Żarach to miejsce, w którym historia przenika się z teraźniejszością, a gotycka architektura zachwyca zarówno miłośników zabytków, jak i osoby poszukujące duchowych przeżyć. Wizyta w tej świątyni pozwala nie tylko podziwiać kunszt dawnych mistrzów, ale także zrozumieć, jak ważną rolę odgrywała i nadal odgrywa w życiu miasta. To obowiązkowy punkt na mapie każdego, kto chce poznać prawdziwe oblicze Żar.